Μέντη Μέγα
Μια μικρή παρέμβαση.
Όταν μου έγινε η
πρόταση να μιλήσω για ένα θέμα που άπτεται της ενότητας της έρευνας, αποφάσισα
να σας μεταφέρω την εμπειρία μου από μια συνάντηση, που έγινε το Σεπτέμβριο του
2010 στην Κωνσταντινούπολη, με τίτλο “DBM: Reinventing the Network”. Το DBM
είναι ένα δίκτυο για τη στήριξη του χορού στις χώρες της Μεσογείου, το οποίο,
όπως φαίνεται από τον τίτλο της συνάντησης, περνά μια μεταβατική φάση. Όλοι
ελπίζουν πως από την προσπάθεια αυτή θα προκύψει ένα νέο δίκτυο ικανό να
καλύψει τις ανάγκες των παραστατικών τεχνών στη Μεσόγειο του σήμερα. Στη
συνάντηση λοιπόν αυτή μου ανατέθηκε ο συντονισμός μιας
συζήτησης στην οποία συμμετείχαν υπεύθυνοι προγραμματισμού από φεστιβάλ, και
άλλα κέντρα καλλιτεχνικής δραστηριότητας.
Για να πάρετε μια
ιδέα, στη συζήτηση συμμετείχαν μεταξύ άλλων, ο Ricardo Carmona εκπρόσωπος του Alkantara
Festival της Πορτογαλίας, η Papa Velia του InTeatro και η
Angela Fumarola του Armunia στην Ιταλία, η Mojca Jug του Bunker στην
Σλοβενία, o Mohamed Sadek από το Townhouse Gallery της
Αιγύπτου, η Eman Hammouri από το Popoular
Art Center στη Ραμάλα της Παλαιστίνης, καθώς και η ελληνίδα Χριστίνα
Πολυχρονιάδου υπεύθυνη συντονισμού της Βαλκανικής Πλατφόρμας Χορού (BDP)!
Το θέμα της
συζήτησης αφορούσε το τί μπορεί να κάνει γι’αυτούς ένα δίκτυο για τις
παραστατικές τέχνες. Το πώς φαντάζονται το νέο δίκτυο του DBM ώστε να ταιριάζει
στο σημερινό καλλιτεχνικό τοπίο. Συντονίζοντας τη συζήτηση κατάλαβα πως συνεχώς
καταλήγαμε σε δύο αιτήματα:
1.
Την ανάγκη τους να προσεγγίσουν νέους
και ενδιαφέροντες καλλιτέχνες από κάθε γωνιά της γης.
2.
Την επιθυμία τους να χτίσουν ουσιαστικότερες σχέσεις με
τους καλλιτέχνες και να διασφαλίσουν καλλιτεχνικό έργο υψηλού επιπέδου.
Το πρώτο αίτημα
καθιστούσε προφανή την ανάγκη ύπαρξης δικτύων για την πληροφόρησή τους, για
ουσιαστική δικτύωση που να επιτρέπει τη βαθύτερη επαφή με τις κατά τόπους
καλλιτεχνικές κοινότητες.
Το δεύτερο, σύμφωνα
με του ίδιους, τους οδηγεί τα τελευταία χρόνια στην εξής στρατηγική: στήριξη
της έρευνας και συνεχής παρακολούθηση της διαδικασίας παραγωγής.
Για μένα (που
αισθανόμουν σαν μια μύγα στον τοίχο που παρακολουθεί μια συζήτηση του
“αντίπαλου στρατοπέδου”!) είχε μεγάλο ενδιαφέρον το δεύτερο αίτημα και η λύση
που προτάσσουν σε αυτό. Συγχρόνως μου γεννιούνταν και αρκετά ερωτήματα: Τί σημαίνει στηρίζω την έρευνα και
παρακολουθώ τη διαδιακασία παραγωγής ενός έργου; Ακούγεται πολύ
ωραίο, αλλά πώς γίνεται στην πράξη;
Κωδικοποιώντας τα
συμπεράσματά μου, τα χωρίζω σε τρεις κατηγορίες: Το πριν, το κατά τη διάρκεια
και το μετά (σε σχέση πάντα με την περίοδο της παραγωγής):
Το πριν: Ένα
φεστιβάλ ή ένα κέντρο έρευνας ή ένα residency center μπορεί μέσα από τις
δράσεις του να προκαλέσει, να υποκινήσει κατά κάποιον τρόπο,
να δώσει το έναυσμα για δημιουργία. Μπορεί να δημιουργήσει τις κατάλληλες
συνθήκες για καλλιτεχνική έρευνα, οργανώνοντας προγράμματα και ταξίδια
ανταλλαγής, projects ή γέφυρες διαπολιτισμικής δραστηριότητας, αναπάντεχες
συνεργασίες, εναλλακτικά κανάλια επικοινωνίας. Μπορεί με άλλα λόγια να
προκαλέσει νέα καλλιτεχνική δραστηριότητα. Ένα τέτοιο παράδειγμα
ήταν το ‘point to point’ του Alkantara.
Το κατά τη
διάρκεια: Η στήριξη της ίδιας της δημιουργικής διαδικασίας μπορεί να
γίνει παρέχοντας residencies, υλικοτεχνική υποστήριξη ή διαθεματική-θεωρητική
υποστήριξη, εισάγωντας δηλαδή στη δημιουργική διαδικασία, και ανάλογα με το
θέμα της έρευνας, επιστήμονες, θεωρητικούς ή μέντορες (όπως κάποιοι τους λένε),
συνεργάτες από άλλους καλλιτεχνικούς κλάδους. Επίσης η –κατά τη διάρκεια- στήριξη μπορεί να γίνει μέσα από
την οργάνωση παρουσιάσεων, ανοιχτών πρoβών, feedback sessions ή άλλων
εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της δημιουργίας ενός έργου.
Το μετά: Αυτό
αφορά το λεγόμενο follow up μιας παραγωγής. Μπορεί να
περιλαμβάνει την καταγραφή της παραγωγής (documentation), την έκδοση
εντύπων, τη διάδοση ή διάχυση των αποτελεσμάτων της μέσω newsletters κτλ.
Μιλάμε για δράσεις που βοηθούν τον αναστοχασμό πάνω στη δουλειά
που προηγήθηκε και που δημιουργούν στο θεατή-αποδέκτη μια αίσθηση συνέχειας,
συνοχής στο έργο αυτών των φορέων. Επίσης εμπλέκουν το κοινό σε μια
διαρκή και εξελικτική διεργασία και εντέλει το εκπαιδεύουν (audience
development).
Από την προσωπική
μου εμπειρία των τελευταίων χρόνων, το audience development είναι και το μόνο
ουσιαστικό εργαλείο προώθησης που διαθέτει μια ομάδα στην κατηγορία του
ερευνητικού θεάτρου και χορού (όπως αυτή επιχειρήθηκε να οριστεί σήμερα). Κάθε
άλλη απόπειρα ‘διαφημιστικής’ αντιμετώσης της παραγωγής, αντιμετώπισής της
δηλαδή ως ‘προϊόν’ για προώθηση μου φαίνεται πως πέφτει στο κενό. Αυτή όμως
είναι μια άλλη συζήτηση…
Θέλω να σημειώσω πως
η κατηγοριοποίηση που επιχείρησα να κάνω είναι μόνο η αρχή: γιατί από εκεί και
πέρα οι δραστηριότητες αρχίζουν να πλέκονται η μια μέσα στην άλλη, να
γεννούν η μια την άλλη, να πολλαπλασιάζονται, και τελικά να εμπλέκουν το
θεατή μέσα σε μια χρονική συνέχεια, της οποίας την έκβαση ανυπομονεί
να παρακολουθήσει.
Λέω όλα τα παραπάνω
όχι για να αρχίσουμε μια απογοητευτική σύγκριση των θεσμών του εξωτερικού με
τους εγχώριους, αλλά για να αρχίσουμε να διεκδικούμε τέτοιου
είδους δράσεις, τέτοιου είδους προγράμματα, τέτοιους είδους πρωτοβουλίες. Γιατί
αυτό που μου απέδειξε η συζήτηση του DBM, είναι πώς τελικά ο στόχος όλων μας,
είτε μιλάμε για τους καλλιτέχνες, είτε για τα φεστιβάλ, είτε για το κοινό,
είναι ο ίδιος;
Ζωντανή τέχνη, σε
επαφή με την εποχή της.
Ευχαριστώ πολύ, και
καλή συνέχεια στο έργο της Κίνησης Μαβίλη!
Υ.Γ. Η σχέση μου με
το DBM ξεκίνησε το 2007, όταν μαζί με τη Στεριανή Τσιντζιλώνη κληθήκαμε να
παρουσιάσουμε το ελληνικό χορευτικό τοπίο στο πλαίσιο του ‘Mapping Project’ που
είχε ξεκινήσει τότε το DBM. Από εκεί και πέρα συμμετείχα σε αρκετές ακόμα
συναντήσεις του δικτύου (σε Βηρυτό, Βαρκελώνη, Λισαβόνα και Μαρόκο) και το 2008
μου προτάθηκε να γίνω μέλος του διοικητικού συμβουλίου του DBM. Έτσι έζησα τα
δύσκολα χρόνια της κατηφόρας του DBM και τώρα είμαι μέλος του μεταβατικού
συμβουλίου που θα δουλέψει (όπως πάντα αφιλοκερδώς) για την αναγέννηση του
δικτύου. Για οποιονδήποτε θέλει επιπλέον πληροφορίες σχετικές με τη παρέμβασή
μου είμαι διαθέσιμη στο email: foraetc@yahoo.com της καλλιτεχνικής ομάδας
Φora etc.
